Bilgi Merkezi  

Off-Road Nedir?

Off-road, tabii ki İngilizce bir kelime. Anlamı da yol dışı. Biz off-road’cular bu aktiviteye Türkçe bir karşılık bulmak için çok uğraştık, ama şu ana dek başaramadık. Yaptığımız şeye en yakın kelime: “yoldan çıkmak” deyimi. Onu da gençlere kötü örnek olmaması için kullanmak istemiyoruz. 

Ama off-road tam olarak da bu: Yoldan çıkmak. Yol aslında limitleri simgeler. Önceden belirlenmiş bir alanda gitmeniz gerektiğini hatırlatır. Tam özgür sayılmazsınız çünkü yolun “sınırları” sınırlar sizi. Bu sınırları aşıp yol dışında, yanı sadece kendinizin belirlediği rotalarda ilerlemekse özgürlüktür. İşte off-road’un bizim için anlamı budur: Özgürlük. Otomobil kullanmayı seven bir kişi için keyif verici bir araçla yolda gitmek mutluluktur. Otomobil kullanmak geliştirilebilir bir yetenektir, isteyenler gerçekten bu konuda en uç eğitimleri alıp, gelinebilecek en üstün noktalara gelebilirler. 

Her şey öğrenildi, yapacak ne kaldı sorusunun sorulduğu yerde ise bizim cevabımız belli: Off-road. Yolda mükemmel araç kullanmak, insanı yol dışında araç kullanmaya ancak hazırlayabilir. Çünkü yol dışı bambaşka bir uzmanlık alanı, deneyim ile geliştirilebilecek bambaşka yetenekler anlamına gelir. Bunun iki nedenle altını çizmek istiyorum: Off-road araçları ile yol dışına çıkmak, otomobil kullanmayı sevenler için yeni bir meydan okumadır. Zevklidir. Keşfedilecek yeni sistemlerin, deneyimleyecek yeni tecrübelerin olduğunu görürsünüz. 

Sınırlarınızı bildiğinizi zannettiğiniz yerde, bilmediğiniz yeteneklerinizi keşfedersiniz. Her kendini bilen pilota bu tecrübeyi öneririm. Ama aynı zamanda yol dışında araç kullanmak, tamamen başka bilgiler gerektirir. Bu bilgilerin bazılarını öğrenebilir, bazılarını ise ancak deneyimleyebilirsiniz. Bu bilgiler olmaksızın yol dışına çıkmak ve sınırları zorlamak riskli olabilir. Hem kendiniz hem de aracınız için. Bunu yapmayın.

Off-Road Aktiviteleri Nelerdir?

Biz off-road’un en eski motor sporu olduğunu iddia etmeyi severiz. Tekerlek icat edildiğinde henüz yol icat edilmediği için tüm tekerlekli araçlar off-road aracıydı. Tüm araç kullananlar da off-road yapıyorlardı. Off-road çok geniş bir yelpazede aktivite şansı sunan bir spordur. Rekabeti seven biriyseniz, motorsporları aşığı iseniz aracınızı modifiye eder, en uç şartlarda zorlamak için, yarışlara katılırsınız. Yarış parkurlarında normal zamanda bir ayda görebileceğiniz engelleri arka arkaya dizerler, siz de bu inanılmaz görünen engelleri; “bump” dediğimiz dimdik keskin çıkışları, bumpların yükseklik korkusu uyandıracak kadar dik inişlerini, aracın yarı beline kadar çamura gömüldüğü bataklık geçişlerini, ya da suda yüzmeye az kaldığı su geçişlerini arka arkaya geçersiniz. Üstelik en kısa zamanı yapmak için uğraşarak. Ya da kamp yapmaktan, fotoğraf çekmekten, kimsenin ulaşmadığı inanılmaz doğa güzelliklerini görmekten hoşlanıyorsanız geziler yaparsınız. 

Bir haftasonu birkaç saat, ya da daha uzun, sadece güle oynaya basit geziler, ya da biraz daha zorlu off-road gezileri, seçim sizin. Bu iki uç aktivitenin arasında ekspedisyonlar, zorlu off-road gezileri, aile kampları yer alır. Ama hangisini seçerseniz seçin, off-road size macera, eğlenceli ekip çalışması ve doğada muhteşem bir zaman geçirmeyi garanti eder. Hem de etrafınızda sadece sizinle aynı sporu yapan yani aynı hayat tarzına sahip kişiler göreceğinizi garanti ederim. Çünkü off-road araçları ile gidebildiğiniz yerlere başka kimse gidemez. Yeni başlıyorsanız, size önerim önce kendi çevrenizde, yoksa oturduğunuz şehirde off-road yapan insanları arayıp bulmanız. 

Off-road kulüplerine ve gruplarına katılmanız. Hem keyfi paylaşırsınız, hem öğrenirsiniz. Daha önemlisi her aktivitede birlikte hareket edeceğiniz bir ekibe, yol arkadaşlarına sahip olursunuz. Çünkü off-road tek başına yapılmaz. Bizimle başlamak isterseniz her Salı yaptığımız toplantılarımıza misafir olarak katılabilirsiniz. Maniniz yoksa bekleriz.

Off-Road'a Başlarken Yanınızda Bulunması Gerekenler?

Off-roada başlamak için öncelikle gereken ikili, iyi bir off-road aracı ve iyi bir off-road pilotudur. İlkine sahip olduğunuzu, ikincisi olmak için de deneyiminizi arttırdığınızı düşünüyorum. O halde gerekenler listesine göz atabiliriz. 

1. Lastik. Sadece yol koşulları için üretilmiş lastiklerle çamura ya da kuma girmeye kalkışmanızı önermem. En iyi off-road aracı bile hatalı lastik seçimi nedeni ile arazide yeteneklerini tam kullanamaz hale gelebilir. 

2. İyi bir sürücüsünüz aracınız da iyi, lastikleriniz de uygun. Ama bu arazide kalmayacağınız anlamına gelmez. Siz iyisi mi bazı önlemleri alın. Araçta bulundurmanız gereken ilk donanım iyi bir çeki haladı ve iş eldivendir. 

3. Vinç. Arazide kaldığınız zaman en büyük yardımcınız olur. Tabii ekip üyelerinden sonra. 

4. U- kilit 

5. Kürek 

6. Hi-jack olarak adlandırılan yüksek tampon krikosu, aracı yükseltip battığı yerden kurtarmak için birebirdir. 

Ayrıca gerektikçe çok farklı amaçlar için de kullanılır. El vinci gibi… 

7. Telsiz. Birçok yerde telefonların çekmeyebileceğini ve arazide birbirinizi kaybedebileceğinizi ya da uzaktan destek olmak isteyebileceğinizi düşünürsek telsiz bir off-road gezisi için vazgeçilmez ekipmanlardan biridir. Artı uzun yolculuklarda birbirinize bilmeceler de sorabilirsiniz. 

8. GPS. Canınız belirli bilindik bir rotayı takip etmek değil macera yaşamak istiyorsa ve bir dahaki sefere aynı yeri tekrar bulmak istiyorsanız 

9. Anahtar ve tornavida takımı, basit –ya da kim bilir belki kapsamlı- tamiratlar için , 

10. Dayanıklı yapışkan bant. Bir de “cırt” tabir edilen plastik kelepçe. Gerektiğinde neleri bu bantla ve cırt’la bir arada tutabileceğinizi hayal edemezsiniz. 

11. Ayrıca yanınızda su ve enerji verici yiyecekler, yağmurluk, lastik çizme hatta bir polar battaniye bulunması zor durumlarda gerçekten işe yarar 

12. Bir jerry-can ve yedek yakıt da güvenlik olarak içinizi rahatlatır. Bir engeli aşmak bazen düşündüğünüzden uzun sürebilir. Siz aç kalabilir dayanabilirsiniz ama aracınız bu konuda daha kırılgandır. Yakıtı biterse yerinden kıpırdamaz. 

13. WD 40. her derde deva, çok amaçlı bir sprey. Suyun metalden ayrışmasını ve ıslanan distribütörün çabuk kurumasını sağlar.

4 Çeker ve 2 Çeker Araçların Genel Farklılıkları Nelerdir?

Off-road araçları ile 2 çeker araçları birbirinden ayıran farklardansa ortak noktalarını belirtmek daha kolay olur. İkisi de dört tekerleğe sahiptir ve ikisi de yolda gidebilir. Eski nesil off-road araçları gürültülü, sarsıntılı, yolda hız yapması sorunlu ve konfor açısından sorunlu araçlardı. Arazi araçlarında, konfor ve yol emniyeti açısından belirgin eksiklikler vardı. Süspansiyonlar her iki dingilde de makaslıydı, sürate uygun değildi. Yan rüzgârlardan çok etkileniyorlardı. Yükseklikleri ve arkadan itişli olmaları süratli sürüş esnasında problem yaratıyordu. 

Şimdiki yeni nesil off-road araçlarında bu sorunlar da kalmadı. Gelişen motor endüstrisi ile bağlantılı olarak ileri teknoloji ürünü 4x4'ler yolları doldurmaya başladı. Bu araçlarda çeşitli süspansiyon sistemleri kombine olarak kullanılmaya başlandı. Aerodinamik yapı geliştirildi. Gelişen teknoloji ve artan konfor gereksinimi 4x4 araçlarda da yol araçlarında olduğu kadar artı değerler getirdi. 

Şimdi aralarında tek bir fark var: 2 çeker araçlar yoldan çıkamaz. Ama 4 çekerler çıkabilir. 4x2 dediğimiz iki çekişli bir araç alttan gelecek darbelere açıktır. Egzoz sistemi korumasızdır. Motor bölümünün altı açıktır. Gücü ne olursa olsun, aracın geometrisi dik iniş ve tırmanışlara izin vermez. Çekişe sahip iki tekerlek, aracın gücünü yere aktarırken hem aracı hem de yere sürtünen diğer iki tekerleği itmek durumundadırlar. Dört çekiş söz konusu olduğunda ise bu işlem iki yerine dört tekerlek arasında bölüneceğinden tekerlek başına düşen güç aktarımı azalır. 4x4’lerde bulunan arazi şanzımanı, diferansiyel kilitleri aracın arazi koşullarında ilerlemesini mümkün kılar. Artı aracın arazi şartlarında rahat hareket edebilmesini sağlayan ve engel aşmasını kolaylaştıran bazı yapısal farklılıkları vardır. İlk bakışta bir arazi aracını diğer binek arabalarından ayıran belli başlı özellikler dış görünüşünden belli olur. Aracın yerden yüksekliği, tekerleklerin yerleştiriliş noktaları, yaklaşma ve kaçış açıları olarak adlandırılan aracın ön ve arka açıları, göz attığınız aracın normal yolda gitmek için değil daha farklı şartlar için tasarlanmış olduğuna dair ipuçları verir. 

Gerçek bir arazi aracıysa, altında asfalttansa arazide gitmek için özel tasarlanmış lastikler bulunur. Aracın içine oturduğunuzda, bu farklılıklara yenileri eklenir. Aracın ön konsolunda normal 2 çeker araçlarda göremeyeceğiniz bazı ek düğme ve kollar vardır. 2h, 4h, 4l yazan düğme ya da kollar ve diferansiyel kilidi gibi birtakım ibareler görürsünüz. Arazi araçlarını sadece ilk saydığımız özellikleri –yüksekliği, görünüşü ve vahşi cazibesi için alan insanlar genelde bu düğme ve kolları hiç kullanmazlar. Biz sizin kullanmak isteyeceğinizi varsayıyoruz. Aracı hareket ettirip kullanmaya başlayınca daha farklı özelliklerini de görürsünüz. Süspansiyon gibi. Bir kısmı dıştan görülebilen, bir kısmı ancak kullanınca fark edilebilen bu farklar araçların birini yola bağlarken, diğerini her tür arazi koşulunda serbestçe yol alması için özgür kılar.

4x4 Araçların Genel Özellikleri Nelerdir?

Off-road araçlarının farklılıklarından bahsederken dıştan görülebilen yapısal özelliklerinden, sistem olarak içine girince hemen göze çarpan ilavelerinden ve kullanınca hissedilebilen farklılıklarından bahsetmiştik. Şimdi sırasıyla bu özelliklerden bahsedelim. Aracın ilk göze çarpan özelliği yüksekliği ve sıra dışı yapısıdır. Biz bu farklılıkları ground clearence, karın açısı, yaklaşma ve kaçış açıları olarak adlandırıyoruz. Ground Clearance olarak geçen Zeminden yükseklik, aracın yere en yakın noktasının yerden uzaklığıdır. Bu özellik, çeşitli engelleri aşarken aracın altının zemine ya da engele sürtünmemesi için arazi araçlarında normal araçlardan daha yüksektir. 

Tadilatsız bir arazi aracında arka diferansiyelin altı en aşağı 21 cm’dir. Normal bir otomobilde bu yükseklik 10-12 cm’ye düşebilir. Karın açısı, aracın tepe üzerinden veya setten geçme yeteneğini gösteren açıdır. Ön ve arka tekerleklerin yere temas ettikleri noktalardan aracın alt ortasına giden doğruların oluşturduğu açıya denir. Bu açıda aracın yüksekliği ve wheelbase olarak adlandırılan iki dingil arası mesafe, önemli rol oynar. Yaklaşma ya da hücum açısı, aracın ön tekerleklerinin yere bastığı nokta ile aracın en ön noktasını birleştiren doğrunun yerle olan açısıdır. Bu açı ne kadar yüksek olursa aracın engeli geçebilme kabiliyeti o kadar yüksek olur. Uzaklaşma ya da kaçış Açısı, aracın arka tekerleklerinin aracın en arka noktasını birleştiren doğrunun yere olan açısıdır. 

Açı arttıkça aracın engelden geçerken arkasının yere sürtünme sorunu azalır İyi bir arazi aracında, tekerleklerin yerleştirildiği noktalar, ön ve arka tamponların tasarımı, doğru geometrik oranlar ve doğal olarak düzgün ve sorunsuz bir arazi sürüşü anlamına gelir.

Vitesler ve Kullanımları Nasıldır? ( 2H, 4H, 4L. )

Aracın içine girdiğimizde, bir bakışta hemen fark edilen dış özelliklerinin sadece başlangıç olduğunu görürüz. Bu araçların normal 2 çeker araçlardan farklılıkları düşündüğünüzden fazladır. Aracın koltuğuna oturan kullanıcının ilk dikkatini çekmesi gereken şeyler, fazladan düğme ya da kollardır. Bu sistemlerin yerleştirilişi ve kullanılışı araçtan araca, modelden modele farklılık gösterir. Aracınız allwheeldrive ya da sürekli 4 çeker değilse, elinizin altında 2H, 4H, 4L ve Kilit yazan seçenekler görürsünüz. 

Çünkü arazi araçlarında farklı olarak arazi şanzımanı bulunur. Araç içinde vites kolunun yanındaki küçük kol veya kollar arazi şanzımanını harekete geçirir. Şanzımandan aldığı hareketi ön ve arka diferansiyellere dağıtarak iletir. Arazi şanzımanlarında iki oran vardır. Bu oranlar yüksek (High) ve düşük (Low) hızlar arazi vites kolu üzerinde (L) ve (H) harfleri ile ifade edilirler. Genellikle standart bir 4WD araçta N, 2H, 4H, 4L olmak üzere dört temel sürüş seçeneği bulunur. Bu sürüş seçenekleri AWD araçlarda bulunmaz. N sürüş seçeneğinde aracın diferansiyeli ile şanzımanı arasında hiç bir bağlantı bulunmaz. 

Genellikle bir başka araç ya da kurtarıcı tarafından çekilme durumlarında diferansiyellere, şanzımana ya da motora bir zarar gelmemesi için kullanılır. 2H sürüş seçeneği, gündelik asfalt gibi tutunma başarımının en yüksek olduğu zeminlerde kullanılır. Günümüzde birkaç istisna dışında pek çok arazi aracı bu konumda arakadan iterli mod’da çalışır. 4H sürüş seçeneği, normal vites oranlarının ön ve arka diferansiyellere eşit oranda gönderilmesi şeklinde çalışır. Karlı, buzlu, çamurlu, kumlu yollarda iyi performans verir ve sağlam bir yol tutusu sağlar.(Orta diferansiyelin bulunmadığı araçlarda, CJ gibi Blazer gibi, sorun yaratabilir. Dikkat….) 4L sürüş seçeneği ağırlaştırılmış ve (tekerleğe ulaşan devrin düşürülerek) gücü arttırılmış vites oranlarının ön ve arka diferansiyele aynı anda eşit oranda dağıtılması ile gerçekleşir. Kayalık zemin gibi aracın ilerlemesinin güç gerektireceği konumlarda kullanılır. 4L sürüş seçeneğinde aracın orta diferansiyel çıkışı 2 ya da 2,5 kat arası daha fazla güçlenir. 

Buna karşılık aracın aynı devirdeki hız değeri eş oranda düşer. Araç, yavaş ama en güçlü çekiş seçeneği ile ilerler. Özellikle batmış bir aracı kurtarırken de çok yüksek başarım sağlar. Ayrıca çok dik ve uzun çıkışlarda debriyaj balatasını ve yürüyen aksanın yıpranmasını alt seviye de tutar.