Enduro Nedir ve Tarihçesi
Enduro Sporu (ingilizceden endurance = dayanıklılık) motosiklet – arazi sporu için kullanılan uluslararası terim. Enduro sporunda başarı hıza değil, motosikletin ve sürücünün dayanıklığına ve güvenirliğine bağlıdır.
TARİHÇE
Enduro-sporunun kökeni 100 yıldan daha öncesine dayanmakta. İngiliz motosiklet sürücüleri birliği 1903 yılında 1000MİL-ARAZİ SÜRÜŞÜ- adı altında yarış organize etmiştir ve 1909 yılından itibaren her yıl İskoçya Dağlarında arazi sürüşü (The Scottish Six Days Trial) yapılmıştır.
1912 yılından itibaren „Motosikletler için İngiliz SixDays Yarışları“ başladı. Bu yarışın günlük yarış parkuru zaman ve geçiş kontrol noktalarını içeren takribi 270km uzunluktaki arazi ve dağ etaplarından oluşuyordu. 1913 yılında dönemin Dünya Federasyonu FICM yönetimi altında „Uluslararası Altı Gün Sürüşü“ o zamanlardaki ismi ile „International Six Days Trial“ organize edildi.
1.ve 2. Dünya savaşları yüzünden verilen aralara rağmen Six Days Enduro-Sporu’nun zirvesi olarak kaldı.
Six Days yarışının gelişimi ve ünü Enduro-Sporu’nun gelişmesinde yol göstericidir. 1960 yılına kadar genelde çok az modifiye motosiklet kullanılmışken Özel etapların ( bunlardan birisi motocross) başlaması ile Motocross’larda geliştirilen özel modifiyeler enduro motosikletlerinde de kullanıldı. Böylelikle motosikletler daha geniş süspansiyon aralığı, yerden yüksek mesafe, yüksek grenaj, yükseltilmiş eksozlar sayesinde arazi uygunluğu artırılmıştır.
Bu gelişmeler akabinde parkurlar da daha iddialı olmaya başladı. Dik çıkış ve inişler, kaya geçişleri, Trial benzeri geçişler eklendi.
Çevre Koruma Kanunu ve arazi sahiplerinin itirazlarından ötürü Batı Avrupa‘da, özellikle Almanya’da çok büyük kısıtlamalar getirildi. Dolayısıyla çoğu organizasyon ağırlık olarak kum çukurları veya benzeri kapalı alanlarda ve sonrasında trafiğe açık alanların geçiş etabı olarak kullanılması ile gerçekleşmeye başladı. Bu gelişme enduro-sporunun Almanya’nın batısında azalmasına sebep oldu. DDR‘da (Doğu Almanya) bu tür kısıtlamalar yoktu.
Günümüzde enduro-sporu iskandinav ülkelerinde popüler (İsveç, Finlandiya) olduğu gibi Fransa, İtalya, İngiltere ve Amerika’da da popülerdir. Bir çok ülkede 60’lı ve 80’lı yılların makinaları ile „Classic Offroad“ düzenlenmekte.
Motosiklet sektöründe 1960 yılındaki krize kadar çoğu motosiklet üreticisi arazi sporlarında temsil ediliyordu. Kriz sonrasında çok az firma üretime devam etti.
Doğu Bloku ülkelerinde MZ, JAWA ve SİMSON serbest olarak satılamıyordu, sadece fabrika takımları için düşünülmüştü. Batı Avrupa üreticileri: Husqvarna, Maico, KTM, Puch, SWM ve Zündapp uzun yıllar başarılı üreticilerdi. Ancak 1990 yıllarında Yamaha, Honda ve Suzuki gibi japon üreticilerde enduro-sporuna girdiler. Aynı zamanda Husaberg ve Gas Gas gibi uzmanlaşmış üreticilerde enduro yarışlarında yerini almaya başladı.
UYGULAMA
Enduro Yarışları iki farklı şekilde düzenlenir. Motocross yarışının aksine genellikle toplu olarak start alınmaz.
Klasik şekli ile enduro : daha önceden belirlenmiş bir parkurun (toplam 50 – 80 km arasında) belli bir sürede 3-4 defa geçilmesi ile yapılır. Belirlenen zaman limiti aşılırsa, zaman cezaları uygunlanmaktadır.
Kazananın belirlenebilmesi için her turda özel test etapları bulunmaktadır. Bu testler motokros ,enduro veya ekstrem testlerden oluşabilir. Bu testlerde elde edilen süreler toplandıktan sonra zaman cezaları ile birlikte sonuç elde edilir. 2004 yılından sonra start alan sınıflar şöyle: E1 (125 2T ve 250 4T), E2 (250 2T ve 450 4T) und E3 (300 2T ve 500 4T) birer dakika ara ile. Bu tarihe kadar sınıflar hacime göreydi, 80 cc’ye kadar, 125 cc’ye kadar , 250 cc’ye kadar, 500 cc’ye kadar, 350 cc’ye kadar dört zamanlı ve 500 cc üzeri dört zamanlı.Bu sınıflandrıma zaman içerisinde motosiklet üreticilerinin talepleri ve isteklerine uygun hale getirildi.
Diğer şekli ile enduro-sporu: BirSaat-Enduro‘da (Cross Country veya Hare Scramble) amaç daha önce belirlenen bir parkurda mümkün olan en fazla turu yapabilmektir. Genelde enduro’ya uygun hale getirilmiş bir enduro parkuru veya etrafı çevrili bir alan kullanılır.
Enduro-sporunu kapalı alan sporu veya küçük ve kısıtlı bir alanda uygulayabilmek için Endurocross (EnduroX) türetilmiştir. Organizasyonda Supercross benzeri bir parkurda uygun arazi-engelleri hazırlanır. Bu parkurun üstesinden gelebilmek için kısmen Trial-Spor’unu içeren becerilere ihtiyaç vardır. Uygulama şekli Supercross-Organizasyonuna denk düşmektedir.
MOTOR GEOMETRÄ°SÄ°
Oturma pozisyonu dik ve dizlerin rahat açısı ile bütünleşir. Enduro motor ve motokros makinaları benzer motor-geometrisine sahiptir, ancak performans karakteristiğine bakıldığında enduro makinalar (motokros makinaların aksine) hız ve kısa süreli performansa göre değil, uzun menzilli sürüşler yani dayanıklığa yönelik tasarlanmıştır.
Kaynak: tmf.org.tr (wikipedia.de (Tercüme Yasemin Yazıcı)